Kapitalizmi i vonë apo shoqëria industriale? – Theodor Adorno

Fjalimi i Hapjes në Kongresin e 16-të Sociologjik Gjerman

Eshtë bërë zakon që kryetari në largim i Shoqërisë Gjermane për Sociologji të thotë disa fjalë të tyre.  Në këtë rast, pozicioni i tij dhe kuptimi i problemeve që paraqiten nuk duhet të ndahen në mënyrë rigoroze: secili është i bashkuar në mënyrë të pashmangshme me tjetrin.  Nga ana tjetër, ai vështirë se mund të paraqesë zgjidhje përfundimtare, e cila është e gjithë pika e diskutimit nga Kongresi.  Kjo temë u sugjerua fillimisht nga Otto Stammer. 

Në mbledhjen e Komitetit Ekzekutiv të ngarkuar me rregullimin e konferencës, ajo u transformua gradualisht;  titulli i tanishëm u kristalizua përmes “punës ekipore” [në anglisht].  Ata që nuk janë të njohur me gjendjen e debatit aktual në shkencat shoqërore mund të falen për dyshimin se kjo është një çështje e thjeshtë e nomenklaturës;  që ekspertët kanë luksin e papunë të mendojnë nëse epoka bashkëkohore do të emërohet kapitalizëm i vonë ose shoqëri industriale. 

Në të vërtetë, nuk është çështje thjesht terminale por diçka absolutisht thelbësore.  Prezantimet dhe diskutimet do të na ndihmojnë të konstatojmë nëse sistemi kapitalist vazhdon të sundojë, megjithëse në një formë të modifikuar, ose nëse zhvillimi industrial e ka bërë vetë konceptin e kapitalizmit, ndryshimin midis shteteve kapitaliste dhe jo-kapitaliste, dhe vërtet kritikën  të kapitalizmit, të tejkaluar. 

Me fjalë të tjera, nëse teza aktualisht e njohur në sociologji, se Marksi është vjetëruar, është e saktë.  Sipas kësaj teze, bota është përcaktuar aq hollësisht nga një teknologji e zgjatur në mënyrë të paimagjinueshme [Technik: teknikë], saqë marrëdhëniet shoqërore përkatëse që përkufizuan dikur kapitalizmin, shndërrimin e punës së gjallë në mall dhe aty kontradikta e klasave, po bëhet  e parëndësishme.

Përgatitur nga revista letrare “Shigjeta e Dijes”