Një rrugë Prizrenit

Atë mëngjes u zgjova rreth orës 4:30 në mëngjes, bëra gati çantën e udhëtimit dhe piva dy kafe të forta që të largoja gjumin. Nuk doja të humbisja asgjë nga Kosova, asnjë copë tokë pa e parë, asgjë pëllëmbë të rrugës ku do të kalonte autobusi ynë. Deri atë ditë, me ç’kisha parë në internet, çfarë kisha dëgjuar prej më të rriturve dhe çfarë na kishin mësuar në shkollë, më dukej sikur ia dija të gjitha asaj toke, binjake me tonën. Por sigurisht që e kisha gabim. Shumë gabim.

Dhe vura re se të gjithë fshatrat ishin rindërtuar, të gjitha shtëpitë ishin të reja, dy-katëshe, me tulla të kuqe me vrima, të pasuvatuara nga jashtë. Shqiptarët e Kosovës nuk kishin atë maninë e shqiptarëve për të ndërtuar mure rrethuese, avlli, gardhe të larta për të ndarë oborrin e tyre nga ai i fqinjit, kishin të gjithë rrjeta teli dhe trina me dërrasa. Ata mbase nuk kanë frikë se dikush do t’u vjedhë pulat, do t’i vardiset vajzës apo do t’u rrëmbejë ndonjë pëllëmbë tokë, sepse kanë pasur të gjithë së bashku fqinjin gjigant më të tmerrshëm nga të gjithë.

Duke kaluar më ra në sy mungesa e qeseve të plastmasit të hedhura anës rrugës, tokat e punuara me kujdes dhe, aty-këtu, ndonjë grumbull i vogël me 3-4 varre në oborrin e ndonjë shtëpie.
Gjëma e madhe e luftës i urtësoi ata njerëz dhe u mësoi vlerën e tokës, të kohës, të tolerancës, të dhimbjes, të humbjes e mbase edhe vlerën e gëzimeve të vogla, si për shembull një filxhan çaj në oborr, në ditët e para të marsit…

Kur arritëm në Pejë kuptova se “ata atje” e duan Shqipërinë dhe shqiptarët më shumë se ne, e idealizojnë.
Teksa po zbrisnim shkallët nga ujvara për te restoranti i thashë një koleges sime ndërkoha që i shkrepja një foto:
– Jo sikur nuk u lodhëm shumë në 5 orë rrugë që nga Tirana!
Dhe, në atë moment, një familje që gjithashtu po bënte foto (nëna, babai, vajza) u kthyen nga unë me një buzëqeshje të madhe dashamirëse:
-A prej Shqipnie keni ardh’?
Shumë bukur, inshallah ja kalofshi mirë e të kënaqeni.
Dhe m’u mblodh një lëmsh në grykë, aq i madh sa dëshira për t’i përqafuar të tre njëherësh dhe për t’i falenderuar.

Pastaj u ulëm në restorant për të provuar specialitetin e tyre, troftë dhe kërpudha të fërguara.

Mirëpo, ne kërkonim një tavolinë jashtë që të pinim duhan, por që të mos ishte ftohtë; të ishte ngrohtë, por të mos binte dielli dhe të bashkonim tri tavolina e të kishim pamje ballore ku të bënin foto me pamje nga ura. Megjithë tekat tona, stafi i lokalit na e gjeti një tavolinë për tri minuta. E theksoj, për tri minuta.
Dhe, kur u larguam, kamerieri na takoi një për një e na thoshte:
“Shqipe, hajdeni prapë.”

Më andej shkuam në Prizren, dhe këtu dua të ndalem pak te njerëzit. Kishte kaq shumë njerëz, nuk kisha parë kurrë në asnjë qytet të Shqipërisë aq shumë të rinj e të reja bashkë (përjashtojmë këtu rastet e mitingjeve të partive politike).
Prizreni për mua ishte një mozaik i të kundërtave.
Herë shikoje kulmin e ndonjë minareje e herë kambanën e ndonjë kishe të vjetër të fisshme.
Pashë tregëtiza të thjeshta artizanale të emërtuara si “çajtore” ose “kafeteri” në vend se “bar lounge filan fisteku”, “barnatore” në vend se “farmaci” dhe “floktore” në vend se “parukeri”.

Aty shikoje vajza të veshura me rroba moderne e çifte që putheshin ose bënin foto tek “ura e dashurisë “, e pak hapa më andej shikoje vajza muslimane me mbulesë, me shndritjen e thjeshtësisë.
Aty poshtë kalonte lumi dhe lart në kodër dukeshin muret e kalasë.
Dhe të gjitha këto, aty bashkë, qëndronin aq bukur, aq në harmoni, saqë më erdhi keq kur mendova se 20 vite më parë ishin ndyrë nga pushtuesit. Nuk ishte e drejtë, asnjë luftë nuk është, as nuk do të jetë kurrë.

U largova nga Kosova me shijen e kanellës.
Ju të gjithë e keni provuar kanellën dhe do të më kuptoni.

Ngas Helga Sulillari